Çöpler Altın İşletmesi Felaketi Kamuoyu Açıklaması

Fırat Nehri'nin kenarında yer alan İliç, Erzincan iline bağlı bir ilçedir. İlçenin güneybatısında, kuş uçuşu yaklaşık 1km mesafede Anagold Madencilik Sanayi ve Ticaret A.Ş. tarafından madencilik faaliyetleri 2010'dan beri sürdürülmektedir. Maden işletmesinde 13.02.2024 tarihinde, işleme tabi yığın liçinde hızlı akma türünde kütle hareketi oluşmuştur. Hareket eden malzemenin büyük bir kısmı doğudaki bitişik Sabırlı Deresi yatağını, daha az bir kısmı ise batıdaki açık ocak çukuruna akmıştır. Bu olay sonucunda 9 maden işçisi toprak altında kalmış, çevresel etkiye neden olabilecek ciddi bir durum oluşmuştur. İlgili bakanlıkların yönetiminde, kurum ve kuruluşların görüşlerinin alınması için kriz masası oluşturulmuştur. Acil eylem planının öncelikli konuları değerlendirilmiş, alınan kararlar arazi şartları gözetilerek yürütülmeye çalışılmıştır.

Çöpler Altın Madeni İşletmesinde üretime, açık işletme ocağından çıkarılan ve içinde altın, gümüş gibi kıymetli madenlerin olduğu kayaların belli bir büyüklüğe kırma ve öğütme işleminden geçirildikten sonra projelendirilen alanda üst üste basamaklı olarak yığılmaktadır. Gevşek ve ayrık elemanlardan oluşan, boşluklu yığın içindeki altının ve diğer kıymetli metallerin ayrıştırılması için kimyasal çözelti damlatma yöntemiyle emdirilerek değerli metallerin çözelti içerisinde toplanması işlemine tabi tutulmaktadır.

Kritik yer koşullarındaki benzer uygulamaların planlanırken çevresel etkilerinin de bilimsel esaslar dikkate alınarak itina ile değerlendirilmesi gerekmektedir. Yığın liçinin hangi yükseklikte ve hangi eğim açısında depolanması, deprem ya da patlatma gibi dinamik yükler, yağış, kar gibi meteorolojik olaylar ve uygulama sahasındaki işlem ve eylemler projelendirme ve tasarımda yeterince dikkate alındığı değerlendirilmektedir. Buna rağmen yığın liçinin stabilitesi sağlanamamıştır. Bu duraysızlığın nedenlerinin bilimsel ve teknik açıklamasının önümüzdeki süreçte yapılacak detaylı araştırmalarla ortaya konacağından umutluyuz.

Bununla birlikte, duraysızlık sonucu vadi ve ocak içinde biriken ve asılı kalan cevheri alınmamış malzemenin hacimsel büyüklüğü, içerdiği toksik yükü, bulunduğu yerden kaldırılması ve güvenli bir alana depolanması ile ilgili yer seçimi konusunda verilecek kararların yükleme ve taşıma güçlükleri dikkate alınarak, bilim ve mühendisliğin esaslarına göre yapılmasını bekliyoruz.

Madenler bulundukları yerde işletilmek zorundadır, ancak çıkarıldıkları yerde zenginleştirilmek zorunda değildirler. Zenginleştirme işleminin; ekosistemi olabildiğince riske atmayacak, deprem, sel, kütle hareketi vb. her türlü doğa olaylarından etkilenmeyecek, iş sağlığı ve güvenliği dikkate alınarak, bilimsel yöntem ve teknolojik olanaklardan yararlanarak seçilen alanlarda yapılmalıdır. Seçilen alanının; mühendislik jeolojisi modellerinin oluşturulması kapsamında gerçekleştirilen morfolojik, jeolojik, hidrojeolojik çalışmalar ve jeoteknik araştırmalar, projelendirme ve uygulamada esas alınmalıdır. İyi tasarlanmış bir projenin, yapım aşamasında denetlenmesi, işletme aşamasında ve sonrasında ise performansının izlenmesi gerekmektedir.

İklim şartları ve hareketin devam etme riski göz önünde tutularak ara verilen arama kurtarma çalışmalarında olumlu sonuçlar alınması arzusuyla, kayıp maden işçilerimizin ailelerine, yakınlarına ve milletimize sabır dileriz.

Mühendislik Jeolojisi Derneği

Yönetim Kurulu